Η έξοδος στις αγορές ήταν το πρώτο βήμα μιας στρατηγικής για την οριστική ανάκτηση της πρόσβασης στις αγορές μετά το τέλος του προγράμματος. Η επιτυχία της έκδοσης είναι αποφασιστικής σημασίας για την υλοποίηση αυτού του στόχου. Και αυτό είναι το κύριο κριτήριο στη βάση του οποίου πρέπει να την αποτιμήσουμε. Το γεγονός βεβαίως ότι καταφέραμε και μια χαμηλή απόδοση του ομολόγου προσθέτει στην επιτυχία. Αυτό που επίσης αποτιμήθηκε θετικά αν και προσέθετε στο βαθμό δυσκολίας είναι ότι δεν είχαμε μια συναλλαγή απλώς για την άντληση νέου χρήματος αλλά και ανταλλαγή των ομολόγων λήξης του 2019. Ήταν στην πραγματικότητα η πρώτη αυτοδύναμη πράξη διαχείρισης του ελληνικού χρέους εδώ και μια δεκαετία που μειώνει τις χρηματοδοτικές ανάγκες του 2019, δημιουργώντας έναν καθαρό διάδρομο. Η συμμετοχή εξάλλου στην έκδοση πλήθους μεγάλων ξένων επενδυτών και όχι μόνο επιθετικών funds σηματοδοτεί την σταδιακή αποκατάσταση της εμπιστοσύνης. Αυτό νομίζω είναι και το σημαντικότερο και κάνουμε ότι μπορούμε για να συνεχίσουμε σε αυτή την κατεύθυνση και μέχρι το τέλος του χρόνου να κάνουμε ενδεχομένως και το δεύτερο βήμα.

Ο πρωθυπουργός είπε ότι η Ελλάδα επιθυμεί καθαρή έξοδο από την επιτροπεία τον Αύγουστο του 2018, χωρίς καν προληπτική γραμμή πίστωσης. Αυτό σημαίνει ότι ένα μέρος των χρημάτων που θα αντληθούν από τις αγορές θα χρησιμοποιηθεί για να χτιστεί ένα μαξιλάρι έως τότε; Αν ναι, πόσα λεφτά πρέπει να μπουν την άκρη; Τι γίνεται με το όριο για το ύψος του χρέους που προσδιόρισε το ΔΝΤ στην έκθεση του;
Πράγματι ο στόχος μας είναι μια καθαρή έξοδος για να περάσουμε από τη φάση της επιτροπείας των μέσων στην φάση της εποπτείας επί των στόχων. Η απόφαση του Eurogroup εξάλλου δείχνει προς αυτή την κατεύθυνση καθώς συμφωνήθηκε η δημιουργία ενός αποθεματικού σε συνεργασία με τους θεσμούς και ειδικά με τον ESM που θα υποστηρίζει τις εξόδους μετά το τέλος του προγράμματος. Οι τεχνικές λεπτομέρειες για την υλοποίηση αυτής της απόφασης αλλά και το ύψος του ποσού θα αποτελέσουν αντικείμενο διαπραγμάτευσης με τους δανειστές μέχρι και την ολοκλήρωση του προγράμματος. Όσο για το θέμα του ορίου που έχει θέσει το ΔΝΤ δεν εκτιμώ ότι θα δημιουργήσει πρόβλημα. Πρόκειται για ένα τεχνικό ζήτημα που ήδη διευθετείται.

Οι δυσκολίες που προέκυψαν στην β΄αξιόλογηση δεν είχαν να κάνουν με θέματα που προϋπήρχαν αλλά με την ιδιαίτερη κατάσταση που δημιουργήθηκε λόγω των απαιτήσεων του ΔΝΤ. Με δεδομένο ότι οι δημοσιονομικοί στόχοι θα επιτευχθούν δεν αναμένεται καλώς εχόντων των πραγμάτων να προκύψει δημοσιονομικό ζήτημα στις επερχόμενες αξιολογήσεις και άρα υπάρχουν οι προϋποθέσεις για την έγκαιρη και χωρίς αναταράξεις ολοκλήρωση τους.

Το ΔΝΤ έχει αναγκαστεί να αναθεωρήσει προς τα πάνω τις προβλέψεις του τόσο για το 2016 όσο και για το 2017. Ξέρετε εξάλλου ότι μετά τις συνεχόμενες αστοχίες του από το 2010 μέχρι το 2015 που οι προβλέψεις του αποδεικνύονταν εκ των υστέρων υπεραισιόδοξες το Ταμείο έκανε στροφή 180 μοιρών και άρχισε να κάνει προβλέψεις που κινούνταν στο όριο της καταστροφολογίας. Δεν θέλω φυσικά να πιστέψω ότι αυτή η τακτική ενείχε πολιτική σκοπιμότητα και θεωρώ ότι στο τέλος και το Ταμείο θα ισορροπήσει σε μια ρεαλιστική γραμμή. Με δεδομένο λοιπόν ότι οι στόχοι θα επιτευχθούν το 2019 θα εφαρμοστούν τόσο τα μέτρα όσο και τα αντίμετρα και θα μπορεί ο καθένας να αποτιμήσει την διαπραγματευτική ικανότητα της κυβέρνησης όχι στη βάση σεναρίων και κινδυνολογίας αλλά επί πραγματικών αποτελεσμάτων.

Νομίζω ότι έχουν γίνει καθοριστικά βήματα για την επιτυχή ολοκλήρωση του προγράμματος και η οικονομία έχει ήδη περάσει σε μια φάση ανάκαμψης επομένως περνάμε σε μια νέα μέρα. Οι βασικές μας προτεραιότητες κατανέμονται τώρα σε τρεις άξονες: Ανάκτηση της εμπιστοσύνης και αποδέσμευση από την ανάγκη δανεισμού από τον ΕΜΣ, επιτάχυνση της ανάκαμψης και ανάκτηση της εργασίας με αξιοπρεπείς συνθήκες και μισθούς και τέλος ανοικοδόμηση του κοινωνικού κράτους. Νομίζω ότι και στα τρία πεδία οι διαχωριστικές γραμμές με την ΝΔ είναι ευκρινείς. Από τη μια ένα σοβαρό στρατηγικό σχέδιο που επιδιώκει η ανάπτυξη να έχει κοινωνικό πρόσημο με αναδιανομή εισοδημάτων και ενίσχυση της θέσης των εργαζομένων και από την άλλη οι εξαλλοσύνες ενός παρωχημένου και αντικοινωνικού νεοφιλελευθερισμού που απέτυχε παταγωδώς τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Ευρώπη.

Αυτή τη στιγμή το επενδυτικό ενδιαφέρον για τη χώρα είναι πολύ μεγάλο. Οι επενδυτές ήδη έχουν αρχίσει να ανταποκρίνονται και αυτό φαίνεται από την ανάκαμψη όλων των θεμελιωδών μεγεθών της ελληνικής οικονομίας, από την βιομηχανική παραγωγή μέχρι τις εξαγωγές και την ιδιωτική κατανάλωση. Αυτό που προέχει τώρα είναι να αξιοποιηθεί το μομέντουμ ώστε να προσανατολιστούν τα επενδυτικά κεφάλαια σε επενδύσεις που θα έχουν προστιθέμενη αξία για την ελληνική οικονομία. Η κυβέρνηση έχει επεξεργαστεί το σχέδιο για τον μετασχηματισμό του παραγωγικού μοντέλου και έχει θέσει τόσο κλαδικές όσο και τοπικές προτεραιότητες τις οποίες θέτει στο δημόσιο διάλογο μέσα από τα περιφερειακά αναπτυξιακά συνέδρια. Για πρώτη φορά λοιπόν η χώρα πορεύεται με ένα συμπαγές αναπτυξιακό σχέδιο και όχι με κριτήριο την ενίσχυση φίλων και συνοδοιπόρων. Αυτό το βλέπουν οι επενδυτές και το αξιολογούν θετικά.

Νομίζω ότι αυτό είναι ένα κλισέ που αν και έχει μια δόση αλήθειας όπως όλα τα κλισέ δεν αποδίδει πιστά την πραγματικότητα. Οι 300.000 περισσότερες θέσεις εργασίας που έχουν δημιουργηθεί έχουν άμεση κοινωνική απόδοση. Αλλάζουν εδώ και τώρα τις ζωές ανθρώπων που βγαίνουν από το σκοτάδι της ανεργίας και αντιστρέφουν την εικόνα μιας κοινωνίας χαμηλών προσδοκιών που ήταν και η χειρότερη συνέπεια της κρίσης. Όπως επίσης και το γεγονός ότι 2,5 εκατομμύρια ανασφάλιστοι έχουν πρόσβαση στο εθνικό σύστημα υγείας ή ότι εκατοντάδες χιλιάδες επιχειρήσεις θα αξιοποιήσουν τον νέο νόμο για τον εξωδικαστικό συμβιβασμό. Όλα αυτά παράγουν αποτελέσματα και ανακουφίζουν εκατομμύρια πολίτες. Και όσο περνά ο καιρός ολοένα και περισσότερες πρωτοβουλίες θα παίρνουν σάρκα και οστά, το σύστημα πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας, οι ρυθμίσεις για τους απλήρωτους εγαζόμενους αλλά και οι ρυθμίσεις για τα μπλοκάκια που πρόσφατα ανακοίνωσε το Υπουργείο Εργασίας συγκροτούν μια δέσμη μέτρων που δημιουργεί ένα σοβαρό πλαίσιο κοινωνικής προστασίας. Είναι λοιπόν σε αυτό το πεδίο που χαράσσονται οι διαχωριστικές γραμμές κυβέρνησης και αντιπολίτευσης.

Το ΠΑΣΟΚ και η Δημοκρατική Συμπαράταξη αντιμετώπισαν ένα στρατηγικό δίλημμα και αποφάσισαν να συνεχίσουν την σύμπλευση με τη Νέα Δημοκρατία. Εκτιμώ ότι αυτή η επιλογή θα βαθύνει την υπαρξιακή κρίση της Κεντροαριστεράς στην Ελλάδα που δεν φαίνεται να ακολουθεί την τάση της Ευρωπαϊκής Σοσιαλδημοκρατίας να αμφισβητήσει, αλλού δειλά και αλλού με μεγαλύτερη αποφασιστικότητα, την νεοφιλελεύθερη μετάλλαξη της και την στρατηγική ευθυγράμμιση της με την ευρωπαϊκή δεξιά. Νομίζω βέβαια ότι αυτή η ευρωπαϊκή τάση δεν είναι αποτέλεσμα απλώς και μόνο μιας πολιτικής απόφασης αλλά και κοινωνικών διεργασιών από τις οποίες το ΠΑΣΟΚ και η ΔΗΣΥ απουσιάζουν. Αυτό εξηγεί εξάλλου και την πολιτική τους τύφλωση.

Η ΝΔ μετά τις 15 Ιουνίου αποφάσισε να αφήσει στην άκρη το καταστροφολογικό αφήγημα και να παραδοθεί άνευ όρων σε μια τρισχειρότερη αντιπολιτευτική γραμμή που προσιδιάζει περισσότερο σε μορφώματα της ακροδεξιάς και λιγότερο σε έναν σοβαρό κεντροδεξιό σχηματισμό. Τώρα επιχειρεί να δημιουργήσει την εικόνα μιας υποτιθέμενης θεσμικής κρίσης. Ωστόσο επιμένω ότι άλλο η κριτική σε δικαστικές αποφάσεις και άλλο παρέμβαση στη Δικαιοσύνη. Αν θέλει η ΝΔ και ο κος Μητσοτάκης να βρει παρεμβάσεις στη Δικαιοσύνη ας ανατρέξει στο ιστορικό της κυβέρνησης που ο ίδιος υπηρέτησε. Θα ανακαλύψει ενδιαφέροντα παραδείγματα όπως την τροποποίηση των διατάξεων για την εκλογή προισταμένων στα δικαστήρια δύο μέρες πριν τις δικαστικές εκλογές το 2014 επί υπουργίας του κου Αθανασίου. Νομίζω όμως ότι μια σοβαρή συζήτηση επί του θέματος παρέλκει καθώς είναι η νέα Δημοκρατία που δεν είναι σοβαρή εν προκειμένω.

Νομίζω ότι ο κος Σακελλαρίου παρασύρθηκε από την επικοινωνιακή καταιγίδα των τελευταίων εβδομάδων.

Κανείς δεν αποφεύγει τίποτα. Τα γεγονότα και το αποτέλεσμα της διαπραγμάτευσης του 2015 έχουν συζητηθεί εξαντλητικά και θα συνεχίσουν να συζητούνται και να κρίνονται. Όμως αυτή η μάχη απέναντι σε ένα οικονομικό και πολιτικό σύστημα εξουσίας, διεθνές και εσωτερικό, είναι πολύ σοβαρή υπόθεση για να την υποβιβάζουμε στο επίπεδο του μυθιστοριογραφικού κουτσομπολιού και της δήθεν αποκαλυπτικής δημοσιογραφίας. Ήταν η μάχη ενός ολόκληρου λαού και κρίθηκε στο πεδίο των συσχετισμών δύναμης, δεν ήταν αγώνας που θα μπορούσε να έχει αλλάξει αποτέλεσμα με εξυπνάδες.

Το ότι η ΝΔ αξιοποιεί τον κο Βαρουφάκη είναι πασιφανές. Δεν θεωρώ ότι ο ίδιος το επιδιώκει αλλά σίγουρα το αποδέχεται.

Οι απόψεις του κ. Βενιζέλου για το Σύνταγμα είναι αυτές που είναι και κρίνονται στη δημόσια συζήτηση μέχρι να αλλάξουν. Σημασία έχει η ουσία της συζήτησης για την Συνταγματική αναθεώρηση και είναι πάγια θέση μας ότι η Ελλάδα χρειάζεται μια Συνταγματική αναθεώρηση που θα κινείται στην κατεύθυνση της εμβάθυνσης της δημοκρατίας, της αποτελεσματικότερης προστασίας ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων αλλά και στην επίλυση ζητημάτων που έχουν προκύψει από προηγούμενες αναθεώρησεις όπως η διάταξη για την ευθύνη των Υπουργών που αποτελεί τραύμα για το ελληνικό Σύνταγμα.

Ένα από τα βασικά συμπεράσματα είναι ότι οι αγκυλώσεις της δημόσιας διοίκησης προϋποθέτουν μεγαλύτερη αποφασιστικότητα αλλά και ότι στη διαπραγμάτευση οι δανειστές δεν είναι παντοδύναμοι. Όλα εξαρτώνται από τους συσχετισμούς.